Γαστροσκόπηση (ή δωδεκαδακτυλοσκόπηση)
τι είναι και τι πρέπει να γνωρίζετε;
Τι είναι η γαστροσκόπηση;
Η γαστροσκόπηση είναι η εξέταση του ανώτερου πεπτικού συστήματος, η οποία πραγματοποιείται μετά τη σύσταση του γαστρεντερολόγου για τη διερεύνηση συμπτωμάτων του ασθενούς ή για προληπτικό έλεγχο.
Εικόνα 1. Σχηματική απεικόνιση του ανώτερου πεπτικού
Με τη γαστροσκόπηση εξετάζεται το εσωτερικό τμήμα (αυλός) του ανώτερου πεπτικού συστήματος με τη χρήση ενός εύκαμπτου ενδοσκοπίου εξοπλισμένου με μια μικροσκοπική κάμερα. Αναλυτικότερα, η γαστροσκόπηση επιτρέπει την εξέταση του οισοφάγου, του στομάχου και του πρώτου τμήματος του δωδεκαδακτύλου (βολβός και 2η μοίρα) (εικόνα 1). Ο ενδοσκόπος χρησιμοποιεί έναν εύκαμπτο σωλήνα, το γαστροσκόπιο, λεπτότερο από τον δείκτη του χεριού σας (3 χιλ.), για τη διενέργεια της εξέτασης.
Γιατί πραγματοποιείται η γαστροσκόπηση;
Η γαστροσκόπηση είναι μια διαγνωστική εξέταση με την οποία διερευνούνται τα συμπτώματα του ασθενούς (π.χ. δυσπεψία, δυσφαγία, επιγαστραλγία, παλινδρόμηση, απώλεια βάρους, σιδηροπενική αναιμία κ.ά.). Η γαστροσκόπηση αποτελεί, επίσης, μια θεραπευτική εξέταση κατά τη διάρκεια της οποίας πραγματοποιούνται παρεμβάσεις, όπως η λήψη βιοψιών, η επιτήρηση του οισοφάγου Barrett’s, η διενέργεια μιας πολυπεκτομής κ.ά. Με τη γαστροσκόπηση λαμβάνουμε χρήσιμες πληροφορίες, οι οποίες βοηθάνε στην αρτιότερη διερεύνηση των συμπτωμάτων του κάθε ασθενούς. Υπάρχουν κι άλλες μέθοδοι για την εξέταση του ανωτέρου πεπτικού (αξονική τομογραφία, βαριούχο γεύμα, κ.ά.), αλλά οι πληροφορίες που προσφέρει κάθε εξέταση είναι διαφορετικές. Ασθενείς που δεν επιθυμούν να υποβληθούν σε γαστροσκόπηση μπορούν να συζητήσουν εναλλακτικές διαγνωστικές εξετάσεις με τον θεράποντα γαστρεντερολόγο τους.
Προετοιμασία:
Για τη γαστροσκόπηση απαιτείται νηστεία 6 ωρών πριν την εξέταση. Ο ασθενής καλείται να μη φάει και να μη πιει τίποτα για 6 ώρες πριν τη διενέργεια της γαστροσκόπησης. Αν η προετοιμασία δεν είναι ικανοποιητική και υπάρχει παρουσία τροφών στο στομάχι, η γαστροσκόπηση δεν μπορεί να ολοκληρωθεί ή δεν είναι αξιόπιστα τα ευρήματά της.
Τι χρειάζεται ο ασθενής την ημέρα της εξέτασης:
Την ημέρα της εξέτασης ο ασθενής παραμένει νηστικός. Δε λαμβάνει την πρωινή του αγωγή και φοράει άνετα ρούχα. Συστήνεται ο ασθενής να προσκομίσει μια λίστα με τη φαρμακευτική του αγωγή. Αν στην αγωγή συμπεριλαμβάνονται φάρμακα για τον σακχαρώδη διαβήτη, αντιαιμοπεταλιακά ή αντιπηκτικά, ο ασθενής πρέπει να επικοινωνήσει με τον θεράποντα ιατρό για τη ρύθμιση της αγωγής πριν την εξέταση.
Καθώς μετά την εξέταση απαγορεύεται η εργασία και η οδήγηση και συνίσταται ανάπαυση για 24 ώρες, ο κάθε ασθενής οφείλει να προσέρχεται με συνοδό στην κλινική.
Την ημέρα της εξέτασης:
Προσέρχεται ο ασθενής στην κλινική και καταγράφονται τα προσωπικά του στοιχεία στη γραμματεία (χρειάζεται η αστυνομική ταυτότητα ή κάποιο άλλο αποδεικτικό έγγραφο). Λόγω της πανδημίας του COVID-19 χρειάζεται πριν από την εξέταση έλεγχος με rapid test (γίνονται δεκτά αρνητικά τεστ του τελευταίου 24ώρου). Ο έλεγχος είναι απαραίτητος και στους εμβολιασμένους ασθενείς.
Γίνεται προσπάθεια ώστε να τηρούνται τα ωράρια των εξετάσεων και να αποφεύγονται οι καθυστερήσεις. Παρόλα αυτά, σε έκτακτες περιπτώσεις μπορεί να υπάρξουν μικρές χρονικές καθυστερήσεις και παρακαλείστε να δείξετε κατανόηση και υπομονή.
Ακολουθεί ενημέρωση για την εξέταση που θα πραγματοποιηθεί, τη διαδικασία και τους δυνητικούς κινδύνους. Ο ασθενής καλείται να υπογράψει τη φόρμα συγκατάθεσης, αφού επιλυθούν τυχόν απορίες και προβληματισμοί.
Στην ενδοσκοπική αίθουσα ο ασθενής αλλάζει ρούχα και φοράει μια ειδική ποδιά για την εξέταση. Ακολουθεί η τοποθέτηση ενός μικρού φλεβοκαθετήρα στο χέρι από τον οποίο χορηγούνται τα απαραίτητα φάρμακα για τη μέθη. Τα φάρμακα αυτά συμβάλλουν στην ανώδυνη πραγματοποίηση της επέμβασης.
Ένα πλαστικό επιστόμιο μιας χρήσης τοποθετείται στο στόμα για να διατηρείται αυτό ελαφρώς ανοικτό κατά τη διάρκεια της εξέτασης. Αν αντιμετωπίζετε προβλήματα με τη γνάθο σας και δεν μπορείτε να ανοίξετε πολύ το στόμα σας, παρακαλείστε να ενημερώσετε τον θεράποντα γαστρεντερολόγο σας. Πριν την τοποθέτηση του επιστομίου, ο ασθενής καλείται να αφαιρέσει οποιαδήποτε κινητή οδοντοστοιχία.
Μετά τη χορήγηση της μέθης, ο γαστρεντερολόγος ξεκινάει την εξέταση. Το εύκαμπτο ενδοσκόπιο προωθείται από το στόμα του ασθενούς στον οισοφάγο και μετά στο στομάχι και στο δωδεκαδάκτυλο. Ο ιατρός εξετάζει τον βλεννογόνο τόσο κατά την είσοδο όσο και κατά την απόσυρση του ενδοσκοπίου. Δεν επηρεάζεται καθόλου η αναπνευστική οδός και δεν προκαλούνται προβλήματα στην αναπνοή. Το ενδοσκόπιο έχει στην άκρη του μια πηγή φωτός και το έντερο διατείνεται με διοξείδιο του άνθρακα (CO2), για την καλύτερη εξέταση του πεπτικού σωλήνα. Η διάρκεια της εξέτασης κυμαίνεται από 10 έως 20 λεπτά.
Στη διάρκεια της εξέτασης ο γαστρεντερολόγος «φουσκώνει» το στομάχι, για να επιτηρήσει καλύτερα τον βλεννογόνο και το τοίχωμα. Στο τέλος της εξέτασης το αέριο αναρροφάται από το ενδοσκόπιο και το στομάχι επανέρχεται στην αρχική του κατάσταση. Κατά την εξέταση μπορεί να χρειαστεί η λήψη βιοψιών από τον βλεννογόνο του οισοφάγου, του στομάχου ή του δωδεκαδακτύλου, ακόμη κι αν δεν υπάρχουν εμφανή σημεία βλάβης. Παράλληλα, καταγράφεται η εξέταση με τη λήψη φωτογραφιών από όλα τα σημεία του ανώτερου πεπτικού ή/και με βίντεο. Σε όλη τη διάρκεια της επέμβασης καταγράφονται τα ζωτικά σημεία του ασθενούς και χορηγείται επιπλέον δόση μέθης, όποτε κριθεί απαραίτητο για την άνεση του ασθενούς.
Μετά την εξέταση ο ασθενής παραμένει στον χώρο του ενδοσκοπικού, μέχρι να αφυπνιστεί πλήρως και να ενημερωθεί από τον ιατρό του για τα ευρήματα της εξέτασης. Χρειάζεται κάποιο άτομο να συνοδεύσει τον ασθενή μετά την εξέταση και να τον βοηθήσει για 24 ώρες. Απαγορεύεται η οδήγηση και η τέλεση πολύπλοκων ή επικίνδυνων δραστηριοτήτων μετά τη λήψη μέθης. Συστήνεται 24ωρη ανάπαυση και αποφυγή εργασίας.
Κίνδυνοι – επιπλοκές της γαστροσκόπησης:
Οι επιπλοκές στη διαγνωστική γαστροσκόπηση είναι σπάνιες, αλλά είναι απαραίτητο κάθε ασθενής να γνωρίζει εκ των προτέρων τους πιθανούς κινδύνους.
Ελάσσονες επιπλοκές:
- Ο ασθενής μπορεί να αισθανθεί κοιλιακή δυσφορία ή πόνο μετά την εξέταση.
- Σε μερικές περιπτώσεις η εξέταση μπορεί να μην ολοκληρωθεί και να χρειαστεί επιπλέον έλεγχος του ανώτερου πεπτικού.
Μείζονες επιπλοκές:
- Σπάνια επιπλοκή είναι η διάτρηση του εντέρου (1/1000 εξετάσεις). Διάτρηση σημαίνει ότι γίνεται μια μικρή τρύπα στο τοίχωμα του εντέρου, η οποία συνήθως μπορεί να αντιμετωπιστεί ενδοσκοπικά. Κάποιες φορές, όμως, μπορεί να χρειαστεί χειρουργική αντιμετώπιση για την αποκατάσταση της διάτρησης.
- Αν η επέμβαση είναι θεραπευτική και περιλαμβάνει ενδοσκοπική αφαίρεση πολυπόδων ο κίνδυνος διάτρησης ελαφρώς αυξάνεται (1/600 επεμβάσεις).
- Η απώλεια αίματος είναι σπάνια επιπλοκή και συνήθως είναι αυτό-περιοριζόμενη χωρίς να χρειαστεί καμία παρέμβαση. Μετά από αφαίρεση πολυπόδων ο κίνδυνος αιμορραγίας είναι αυξημένος (1/50-1/100 περιστατικά) και σε μερικές περιπτώσεις χρειάζεται ενδοσκοπική αντιμετώπιση της αιμορραγίας.
- Σε μερικές περιπτώσεις παρατηρούνται ήπιες αναπνευστικές επιπλοκές κατά τη διάρκεια της εξέτασης λόγω της μέθης. Οι αλλαγές αυτές είναι συνήθως ήπιες και ανατρέψιμες. Σπάνιες επιπλοκές είναι επίσης η βλάβη στα δόντια ή/και σε τεχνικές οδοντοστοιχίες.
Μετά την εξέταση:
Μετά τη γαστροσκόπηση ο ασθενής «ξυπνάει» σταδιακά από τη μέθη, υπό νοσηλευτική παρακολούθηση. Μετά την πάροδο 30 λεπτών επιτρέπεται η κατανάλωση τροφής και η λήψη υγρών. Κατά τη διάρκεια της ημέρας συστήνεται η αποφυγή έντονων σωματικών και πνευματικών δραστηριοτήτων, η εργασία και η οδήγηση. Επιτρέπεται η λήψη ελαφριού γεύματος και έπειτα η επιστροφή στις φυσιολογικές διατροφικές συνήθειες. Πιθανή είναι η εμφάνιση ευαισθησίας στον οισοφάγο, ήπιου κοιλιακού άλγους ή τυμπανισμού της κοιλιάς. Αν ο ασθενής αισθανθεί οξύ κοιλιακό άλγος, παρατηρήσει μέλαινες κενώσεις ή δυσφαγία/οδυνοφαγία πρέπει να επικοινωνήσει με τον γαστρεντερολόγο ή να απευθυνθεί στο πλησιέστερο εφημερεύον νοσοκομείο.
Ενημέρωση για τα αποτελέσματα της εξέτασης:
Μετά το τέλος της εξέτασης χρειάζεται να περάσει ένα μικρό χρονικό διάστημα 15-20 λεπτών για να ολοκληρωθεί η καταγραφή του πορίσματος της εξέτασης. Ο ασθενής κι ένας συνοδός (αν το επιθυμεί ο ασθενής) μπορεί να ενημερωθεί για τα αποτελέσματα της γαστροσκόπησης και τα ευρήματα της εξέτασης. Αν πάρθηκαν βιοψίες ή αφαιρέθηκαν πολύποδες, τα αποτελέσματα των βιοψιών χρειάζεται να γνωματευτούν από παθολογοανατόμο μετά από μερικά 24ωρα.
Σύνοψη:
Η γαστροσκόπηση είναι μια ασφαλής και αποτελεσματική εξέταση για τη διερεύνηση του ανωτέρου πεπτικού (οισοφάγου, στομαχιού και δωδεκαδακτύλου), τη λήψη βιοψιών και τη διενέργεια επιπλέον θεραπευτικών παρεμβάσεων. Επιπλοκές μπορούν να παρουσιαστούν, όπως σε κάθε επεμβατική εξέταση. Το παρόν φυλλάδιο δίνει πληροφορίες για την εξέταση και τις πιθανές επιπλοκές. Για κάθε επιπλέον απορία καλείστε να επικοινωνήσετε με τον θεράποντα γαστρεντερολόγο σας.
