Ενδοσκοπική κάψουλα λεπτού εντέρου

Γενικές πληροφορίες:

Η ενδοσκοπική κάψουλα του λεπτού εντέρου είναι μια εξέταση με την οποία ο ιατρός μπορεί να εξετάσει το λεπτό έντερο, το οποίο βρίσκεται ανάμεσα στο στομάχι και στο παχύ έντερο, και να διαγνώσει νοσήματα τα οποία προκαλούν επίμονα συμπτώματα στο πεπτικό όπως ο κοιλιακός πόνος, οι διαρροϊκές κενώσεις, η σιδηροπενική αναιμία, η αιμορραγία του πεπτικού κ.ά.

Εξέταση λεπτού εντέρου:

Το λεπτό έντερο έχει μήκος του φτάνει τα 6-7 μέτρα και είναι κυρίως υπεύθυνο για την πέψη των τροφών. Η πρόσβαση στο λεπτό έντερο με τη συμβατική ενδοσκόπηση (γαστροσκόπηση και κολονοσκόπηση) είναι δύσκολη και για αυτό τον λόγο οι διαγνωστικές ή θεραπευτικές παρεμβάσεις και δυνατότητες ήταν ελάχιστες μέχρι πρόσφατα. Από το 2001 και έπειτα νέες ενδοσκοπικές τεχνικές, όπως η ενδοσκοπική κάψουλα και η εντεροσκόπηση, άλλαξαν πλήρως τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε και αντιμετωπίζουμε τα νοσήματα του λεπτού εντέρου και κατέστησαν εφικτή τη διάγνωση, αλλά και τη θεραπεία τους.

 

Τι είναι η ενδοσκοπική κάψουλα:

Η ενδοσκοπική κάψουλα του λεπτού εντέρου είναι μια κατ’ ουσία, μη επεμβατική μέθοδος η οποία μας επιτρέπει να εξετάσουμε προσεχτικά όλο το μήκος του εντέρου. Ο/η ασθενής καταπίνει την κάψουλα, η οποία παίρνει φωτογραφίες από το λεπτό έντερο. Η κάψουλα είναι μια ασύρματη συσκευή σε σχήμα και μέγεθος χαπιού (περίπου 10×25 χιλιοστά), η οποία είναι εξοπλισμένη με μία ή δύο κάμερες που λαμβάνουν φωτογραφίες από τον πεπτικό σωλήνα (συνήθως 2-6 εικόνες ανά δευτερόλεπτο). Το σύνολο των φωτογραφιών συγκεντρώνεται και δημιουργείται ένα βίντεο το οποίο έπειτα αξιολογεί ο γαστρεντερολόγος.

 

Πώς πραγματοποιείται η εξέταση:

Η διαδικασία είναι ανώδυνη και μπορεί να πραγματοποιηθεί σε νοσηλευόμενους και εξωτερικούς ασθενείς. Πριν την εξέταση απαιτείται νηστεία ορισμένων ωρών και μερικές φορές χορηγούνται καθαρτικά φάρμακα την παραμονή της εξέτασης. Η χρήση σιμεθικόνης πριν την εξέταση ελαττώνει τις φυσαλίδες στο λεπτό έντερο και βελτιώνει την ποιότητα της εξέτασης.

Ο ασθενής καταπίνει την κάψουλα η οποία καταγράφει χιλιάδες φωτογραφίες που αποθηκεύονται στο καταγραφικό το οποίο βρίσκεται σε μια ζώνη που φοράει ο ασθενής. Η εξέταση διαρκεί περίπου 8 ώρες κατά τις οποίες ο ασθενής συνεχίζει κανονικά τις καθημερινές δραστηριότητες του. Συστήνεται νηστεία για 2 ώρες μετά από την κατάποση της κάψουλας. Οι ασθενείς επιτρέπεται να καταναλώσουν καθαρά υγρά (νερό, τσάι κ.ά.) μετά τις 2 ώρες και τροφές μετά τις 4 ώρες. Η κάψουλα είναι μιας χρήσης και αποβάλλεται με τα κόπρανα μέσα στις επόμενες μέρες. Το σύνολο των φωτογραφιών αποθηκεύονται στη συσκευή καταγραφής συνθέτοντας το βίντεο της εξέτασης. Ο ασθενής επιστρέφει τη ζώνη με το καταγραφικό και τα δεδομένα εξετάζονται από τον εξειδικευμένο γαστρεντερολόγο, με στόχο την ανεύρεση πιθανών παθολογικών στοιχείων στο λεπτό έντερο.

 

Πότε χρειάζεται η εξέταση;

Η ενδοσκοπική κάψουλα χρησιμοποιείται για τη διερεύνηση πιθανών νοσημάτων του λεπτού εντέρου. Συχνότερη ένδειξη είναι η αιμορραγία πεπτικού ή η εμμένουσα σιδηροπενική αναιμία σε ασθενείς με φυσιολογική εξέταση ανωτέρου και κατωτέρου πεπτικού (γαστροσκόπηση και κολονοσκόπηση). Σημαντικό ρόλο έχει στη διάγνωση, αλλά και στην παρακολούθηση της νόσου του Crohn και της κοιλιοκάκης στο λεπτό έντερο, σε ασθενείς με χρόνιο κοιλιακό άλγος, διαρροϊκές κενώσεις, σύνδρομα πολυποδίασης λεπτού εντέρου κ.ά.

Κάποιες φορές οι βλάβες στο λεπτό έντερο είναι πολλαπλές και εμφανίζονται σε πολλές εικόνες στην κάψουλα, συχνά όμως οι βλάβες είναι μονήρεις και απαιτείται προσεχτική εξέταση και εμπειρία για τον εντοπισμό τους. Συχνότερες βλάβες που ανευρίσκονται στην κάψουλα είναι αγγειακές (π.χ. αγγειοεκτασίες), πολύποδες εντέρου, φλεγμονώδεις βλάβες, έλκη, ξένα σώματα κ.ά. Ιδιαίτερο ρόλο παρουσιάζει η ενδοσκοπική κάψουλα στους ασθενείς με αναιμία που δεν έχουν ευρήματα από τη γαστροσκόπηση και την κολονοσκόπηση, καθώς συχνά εντοπίζονται σε αυτούς αγγειακές βλάβες στο λεπτό έντερο. Σημαντική είναι και η συμβολή τής ενδοσκοπικής κάψουλας στη διάγνωση της νόσου του Crohn στο λεπτό έντερο, αλλά και στη διερεύνηση και παρακολούθηση ασθενών με σύνδρομα πολυποδίασης (π.χ. Peutz-Jeghers). Η εξέταση με ενδοσκοπική κάψουλα επιτρέπει την απεικόνιση του λεπτού εντέρου, αλλά δεν προσφέρεται για τη λήψη βιοψιών ή για οποιαδήποτε άλλη επεμβατική/θεραπευτική πράξη.

 

Ποιοι είναι οι πιθανοί κίνδυνοι της εξέτασης:

Η εξέταση δεν ενδείκνυται σε ασθενείς με απόφραξη και στενώσεις του πεπτικού σωλήνα, σε ασθενείς με συρίγγια, με δυσφαγία ή άλλες σοβαρές παθήσεις της κινητικότητας του πεπτικού. Η κύηση αποτελεί σχετική αντένδειξη, όπως και το εκκόλπωμα Zenker στον οισοφάγο. Η παρουσία καρδιακού βηματοδότη ή απινιδωτή δεν είναι αντένδειξη για την πραγματοποίηση της εξέτασης με βάση τις τελευταίες ευρωπαϊκές οδηγίες.

Οι επιπλοκές της ενδοσκοπικής κάψουλας είναι σπάνιες. Η βασική επιπλοκή είναι η κατακράτηση της κάψουλας εξαιτίας κάποιας στένωσης ή άλλης ανατομικής παραλλαγής του αυλού του εντέρου. Σε μερικές περιπτώσεις η κάψουλα απεκκρίνεται καθυστερημένα, ενώ, σε σπάνιες περιπτώσεις, χρειάζεται εντεροσκόπηση ή χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεσή της. Σε περιπτώσεις αυξημένου κινδύνου κατακράτησης της ενδοσκοπικής κάψουλας, πριν την εξέταση πραγματοποιείται έλεγχος της βατότητας του λεπτού εντέρου με την ενδοσκοπική κάψουλα βατότητας.

Σπανίως, σε ασθενείς με δυσφαγία είναι πιθανή η είσοδος της κάψουλας στους αεραγωγούς. Για την αποφυγή τέτοιων ανεπιθύμητων καταστάσεων η κάψουλα μπορεί να τοποθετηθεί ενδοσκοπικά κατευθείαν στην αρχή του δωδεκαδακτύλου σε ασθενείς με δυσκολία στην κατάποση, με πυλωρική στένωση ή άλλες κινητικές διαταραχές του στομάχου.

Άλλες σπάνιες πιθανές επιπλοκές είναι η απόφραξη του εντέρου, η διάτρηση και ο τραυματισμός του βλεννογόνου με αιμορραγία. Σε μερικές περιπτώσεις η κάψουλα δεν καταγράφει όλο το λεπτό έντερο λόγω καθυστερημένης διέλευσης.

Οι ασθενείς κατά τη διάρκεια της εξέτασης πρέπει να αποφεύγουν τα δυνατά ηλεκτρομαγνητικά πεδία, όπως για παράδειγμα την εξέταση σε μαγνητικό τομογράφο.

Στην περίπτωση κοιλιακού πόνου ή/και επεισοδίων εμετού κατά τη διάρκεια της εξέτασης ο/η ασθενής πρέπει να επικοινωνήσει με τον θεράποντα ιατρό.

 

Τι είναι και πότε απαιτείται η κάψουλα βατότητας;

Η κάψουλα βατότητας είναι μια κάψουλα που χρησιμοποιείται πριν την εξέταση με την ενδοσκοπική κάψουλα και επιτρέπει τον έλεγχο της βατότητας του πεπτικού σωλήνα. Η εξέταση απαιτείται σε ασθενείς με γνωστή ή πιθανή στένωση πεπτικού. Αν η κάψουλα βατότητας εγκλωβιστεί στο έντερο τότε αποσυντίθεται χωρίς να προκαλέσει απόφραξη στον ασθενή.

 

Συχνές ερωτήσεις:

• Πόσες ώρες διαρκεί η εξέταση;

Συνήθως 8 με 10 ώρες.

• Πού καταλήγει η κάψουλα;

Η κάψουλα είναι μιας χρήσης. Αποβάλλεται με τα κόπρανα, συνήθως 24-72 ώρες μετά την κατάποση.

• Προκαλεί πόνο ή ενόχληση η εξέταση;

Η κάψουλα δεν προκαλεί καμία ενόχληση, καθώς περνάει μέσα από τον πεπτικό σωλήνα και ο ασθενής δεν αντιλαμβάνεται την κίνησή της.

• Τι χρειάζεται πριν ή μετά την εξέταση;

Πριν την εξέταση συνήθως δεν απαιτείται καμία προετοιμασία. Κάποιοι ασθενείς μπορεί να λάβουν καθαρτικά για τον καλύτερο καθαρισμό του εντέρου. Μετά την εξέταση δε χρειάζεται ανάνηψη και ο ασθενής επιστρέφει στις δραστηριότητες του. Η εξέταση δεν απαιτεί μέθη και ο/η ασθενής συνεχίζει κανονικά τις ημερήσιες δραστηριότητες.

• Τι βλάβες εντοπίζει η ενδοσκοπική κάψουλα;

Τα πιο συχνά ευρήματα είναι εστίες αιμορραγίας, έλκη, πολύποδες και μάζες λεπτού εντέρου.

• Ποιο είναι το μέγεθος μιας ενδοσκοπικής κάψουλας;

Το ακριβές μέγεθος ποικίλει ανάλογα με το μοντέλο που χρησιμοποιείται. Συνήθως είναι σαν ένα χάπι βιταμίνης (10-25 χιλιοστά μέγεθος).

• Τι είναι το λεπτό έντερο και πού βρίσκεται;

Το λεπτό έντερο αποτελεί τμήμα του πεπτικού σωλήνα. Βρίσκεται στην περιοχή της κοιλιάς, μετά το στομάχι και πριν το παχύ έντερο. Η βασική του λειτουργία είναι η πέψη και η απορρόφηση των τροφών.

• Ποιο είναι το μέγεθος του λεπτού εντέρου;

Το μήκος του λεπτού εντέρου είναι περίπου 6-7 μέτρα και αποτελείται από τρία τμήματα: τον δωδεκαδάκτυλο, τη νήστιδα και τον ειλεό.

• Ενδείκνυται η ενδοσκοπική κάψουλα σε παιδιά;

Ναι, παιδιά άνω των 2 ετών μπορούν να υποβληθούν σε εξέταση με κάψουλα. Εκτίμηση από παιδο-γαστρεντερολόγο είναι απαραίτητη.

• Υπάρχουν πολλά είδη κάψουλας;

Ναι, υπάρχει η κάψουλα λεπτού εντέρου, αλλά και η κάψουλα παχέος που επιτρέπει και τον έλεγχο του παχέος εντέρου. Επίσης υπάρχουν κάψουλες από διαφορετικές κατασκευαστικές εταιρείες οι οποίες έχουν διαφορετικές τεχνικές και ποιοτικές προδιαγραφές.

• Λαμβάνονται βιοψίες με την ενδοσκοπική κάψουλα;

Όχι, η κάψουλα είναι μια διαγνωστική εξέταση, όχι θεραπευτική. Βοηθάει στη διάγνωση των νοσημάτων του λεπτού εντέρου, αλλά για τη λήψη βιοψιών ή για οποιαδήποτε άλλη θεραπευτική παρέμβαση χρειάζεται εντεροσκόπηση.

• Τι κινδύνους έχει η ενδοσκοπική κάψουλα;

Κυριότερη επιπλοκή της κάψουλας είναι η κατακράτησή της (ενσφήνωση) σε κάποιο σημείο του εντέρου, εξαιτίας κάποιας στένωσης του αυλού. Σε ασθενείς με υποψία στένωσης του εντέρου προηγείται εξέταση με κάψουλα βατότητας.