Κολονοσκόπηση (ή κολοσκόπηση)
τι είναι και τι πρέπει να γνωρίζετε;
Τι είναι η κολονοσκόπηση;
Η κολονοσκόπηση είναι μια εξέταση του κατώτερου πεπτικού σωλήνα (παχέος εντέρου), η οποία πραγματοποιείται μετά τη σύσταση του γαστρεντερολόγου για τη διερεύνηση συμπτωμάτων του ασθενούς ή για προληπτικό έλεγχο.
Με την κολονοσκόπηση εξετάζεται το εσωτερικό τμήμα (αυλός) του παχέος εντέρου με τη χρήση ενός εύκαμπτου ενδοσκοπίου εξοπλισμένου με μια μικροσκοπική κάμερα. Η κολονοσκόπηση εξετάσει τον πεπτικό σωλήνα, από το ορθό έως το τυφλό και επιπλέον εξετάζει το τελευταίο κομμάτι του λεπτού εντέρου, το οποίο ονομάζεται τελικός ειλεός (εικόνα 1).
Εικόνα 1. Σχηματική απεικόνιση του πεπτικού σωλήνα
Γιατί πραγματοποιείται η κολονοσκόπηση;
Η κολονοσκόπηση είναι μια διαγνωστική εξέταση με την οποία διερευνούνται τα συμπτώματα του ασθενούς (π.χ. απώλεια αίματος με τα κόπρανα, αλλαγή της μορφής και της συχνότητα των κενώσεων, απώλεια βάρους, σιδηροπενική αναιμία κ.ά.). Η κολονοσκόπηση αποτελεί επίσης μια θεραπευτική εξέταση κατά τη διάρκεια της οποίας πραγματοποιούνται παρεμβάσεις, όπως η πολυπεκτομή (αφαίρεση επίπεδων ή έμμισχων εξογκωμάτων από το τοίχωμα του εντέρου). Με την κολονοσκόπηση λαμβάνουμε χρήσιμες πληροφορίες, οι οποίες βοηθάνε στην αρτιότερη διερεύνηση των συμπτωμάτων του κάθε ασθενούς. Υπάρχουν κι άλλες μέθοδοι για την εξέταση του παχέος εντέρου (αξονική κολονοσκόπηση, βαριούχος υποκλυσμός), αλλά οι πληροφορίες που προσφέρει κάθε εξέταση είναι διαφορετικές. Ασθενείς που δεν επιθυμούν να υποβληθούν σε κολονοσκόπηση μπορούν να συζητήσουν εναλλακτικές διαγνωστικές εξετάσεις με τον θεράποντα γαστρεντερολόγο τους.
Προετοιμασία:
Για την κολονοσκόπηση ο ασθενής πρέπει να «καθαρίσει» το έντερό του πριν την εξέταση. Η προετοιμασία γίνεται με τη λήψη καθαρτικών, τα οποία επιταχύνουν την αποβολή των κοπράνων και επιτρέπουν την αρτιότερη εξέταση. Συγκεκριμένες οδηγίες για την προετοιμασία και τα καθαρτικά λαμβάνει ο ασθενής από τον θεράποντα γαστρεντερολόγο, όταν προγραμματιστεί η εξέταση. Αν η προετοιμασία του εντέρου δεν είναι καλή και αν η λήψη των καθαρτικών είναι λανθασμένη, η κολονοσκόπηση δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί ή δεν είναι αξιόπιστα τα ευρήματά της.
Επιγραμματικά:
- Απαγορεύεται η λήψη τροφής την ημέρα της εξέτασης.
- Επιτρέπεται η λήψη μόνο καθαρών υγρών την παραμονή της εξέτασης.
- Η σωστή προετοιμασία είναι πολύ σημαντική, καθώς εξασφαλίζει μια ποιοτική κολονοσκόπηση και ένα αξιόπιστο πόρισμα.
Τι χρειάζεται ο ασθενής την ημέρα της εξέτασης:
Την ημέρα της εξέτασης ο ασθενής παραμένει νηστικός. Δε λαμβάνει την πρωινή του αγωγή και φοράει άνετα ρούχα. Συστήνεται ο ασθενής να προσκομίσει μια λίστα με τη φαρμακευτική του αγωγή. Αν στην αγωγή συμπεριλαμβάνονται φάρμακα για τον σακχαρώδη διαβήτη, αντιαιμοπεταλιακά ή αντιπηκτικά ο ασθενής πρέπει να επικοινωνήσει με τον θεράποντα ιατρό για τη ρύθμιση της αγωγής πριν την εξέταση.
Καθώς μετά την εξέταση απαγορεύεται η εργασία και η οδήγηση και συνίσταται ανάπαυση για 24 ώρες, ο κάθε ασθενής οφείλει να προσέρχεται με συνοδό στην κλινική.
Συμβουλές για τη φαρμακευτική αγωγή:
Αν ο ασθενής λαμβάνει σιδηροθεραπεία πρέπει να σταματήσει την αγωγή 7 ημέρες πριν την εξέταση.
Αν ο ασθενής λαμβάνει αντιφλεγμονώδη φάρμακα [όπως η δικλοφαινάκη, η ιβουπροφαίνη, το μεφαιναμικό οξύ, η ναπροξένη, η νιμεσουλίδη (voltarol, algofren, nurofen, ibuprofen, postan, naprosyn, mesulid κ.ά.)] πρέπει να σταματήσει την αγωγή 5 ημέρες πριν την εξέταση.
Αν ο ασθενής λαμβάνει αντι-αιμοπεταλικά φάρμακα (ασπιρίνη, κλοπιδογρέλη, salospir, plavix, iscover, ticlid, ticlodone κ.ο.κ) ή αντιπηκτικά φάρμακα (xarelto, eliquis, pradaxa, sintrom, warfarin κ.ο.κ) παρακαλείται να επικοινωνήσει με τον θεράποντα ιατρό για τη ρύθμιση της αγωγής. Κάποιες φορές η τροποποίηση ή η διακοπή της αγωγής είναι απαραίτητη πριν την εξέταση.
Η προετοιμασία την κολονοσκόπησης μπορεί να μειώσει την απορρόφηση των αντισυλληπτικών φαρμάκων. Ασθενείς που λαμβάνουν αντισυλληπτικά φάρμακα χρειάζεται να λαμβάνουν επιπλέον προφυλάξεις έως την έναρξη του επόμενου κύκλου.
Την ημέρα της εξέτασης:
Προσέρχεται ο ασθενής στην κλινική και καταγράφονται τα προσωπικά του στοιχεία στη γραμματεία (χρειάζεται η αστυνομική ταυτότητα ή κάποιο άλλο αποδεικτικό έγγραφο). Λόγω της πανδημίας του COVID-19 χρειάζεται πριν από την εξέταση έλεγχος με rapid test (γίνονται δεκτά αρνητικά τεστ του τελευταίου 24ώρου). Ο έλεγχος είναι απαραίτητος και στους εμβολιασμένους ασθενείς.
Γίνεται προσπάθεια ώστε να τηρούνται τα ωράρια των εξετάσεων και να αποφεύγονται οι καθυστερήσεις. Παρόλα αυτά, σε έκτακτες περιπτώσεις μπορεί να υπάρξουν μικρές χρονικές καθυστερήσεις και παρακαλείστε να δείξετε κατανόηση και υπομονή.
Ακολουθεί ενημέρωση για την εξέταση που θα πραγματοποιηθεί, τη διαδικασία και τους δυνητικούς κινδύνους. Ο ασθενής καλείται να υπογράψει τη φόρμα συγκατάθεσης, αφού επιλυθούν τυχόν απορίες και προβληματισμοί.
Στην ενδοσκοπική αίθουσα ο ασθενής αλλάζει ρούχα και φοράει μια ειδική ποδιά για την εξέταση. Ακολουθεί η τοποθέτηση ενός μικρού φλεβοκαθετήρα στο χέρι από τον οποίο χορηγούνται τα απαραίτητα φάρμακα για τη μέθη. Τα φάρμακα αυτά συμβάλλουν στην ανώδυνη πραγματοποίηση της επέμβασης.
Μετά την εξέταση ο ασθενής παραμένει στον χώρο του ενδοσκοπικού μέχρι να αφυπνιστεί πλήρως και να ενημερωθεί από τον ιατρό του για τα ευρήματα της εξέτασης. Χρειάζεται κάποιο άτομο να συνοδεύσει τον ασθενή μετά την εξέταση και να τον βοηθήσει για 24 ώρες. Απαγορεύεται η οδήγηση και η τέλεση πολύπλοκων ή επικίνδυνων δραστηριοτήτων μετά τη λήψη μέθης. Συστήνεται 24ωρη ανάπαυση και αποφυγή εργασίας.
Κίνδυνοι – επιπλοκές της κολονοσκόπησης:
Οι επιπλοκές στη διαγνωστική κολονοσκόπηση είναι σπάνιες, αλλά είναι απαραίτητο κάθε ασθενής να γνωρίζει εκ των προτέρων τους πιθανούς κινδύνους.
Ελάσσονες επιπλοκές:
- Ο ασθενής μπορεί να αισθανθεί κοιλιακή δυσφορία ή πόνο μετά την εξέταση.
- Σε μερικές περιπτώσεις η εξέταση μπορεί να μην ολοκληρωθεί και να χρειαστεί επιπλέον έλεγχος του παχέος εντέρου.
Μείζονες επιπλοκές:
- Σπάνια επιπλοκή είναι η διάτρηση του εντέρου (1/1000 εξετάσεις). Διάτρηση σημαίνει ότι γίνεται μια μικρή τρύπα στο τοίχωμα του εντέρου, η οποία συνήθως μπορεί να αντιμετωπιστεί ενδοσκοπικά. Κάποιες φορές, όμως, μπορεί να χρειαστεί χειρουργική αντιμετώπιση για την αποκατάσταση της διάτρησης.
- Αν η επέμβαση είναι θεραπευτική και περιλαμβάνει ενδοσκοπική αφαίρεση πολυπόδων ο κίνδυνος διάτρησης ελαφρώς αυξάνεται (1/600 επεμβάσεις).
- Απώλεια αίματος από τον πρωκτό μετά από μια κολονοσκόπηση παρατηρείται σε 1/1500 επεμβάσεις, συνήθως είναι αυτό-περιοριζόμενη χωρίς να χρειαστεί καμία παρέμβαση. Μετά από αφαίρεση πολύποδων ο κίνδυνος αιμορραγίας είναι αυξημένος (1/50-1/100 περιστατικά) και σε μερικές περιπτώσεις χρειάζεται ενδοσκοπική αντιμετώπιση της αιμορραγίας.
- Σε μερικές περιπτώσεις παρατηρούνται ήπιες αναπνευστικές επιπλοκές στη διάρκεια της εξέτασης λόγω της μέθης. Οι αλλαγές αυτές είναι συνήθως ήπιες και ανατρέψιμες.
Διαδικασία εξέτασης:
Μετά τη χορήγηση της μέθης ο ενδοσκόπος ξεκινάει την κολονοσκόπηση. Χρησιμοποιείται ένα εύκαμπτο ενδοσκόπιο το οποίο εισέρχεται από τον πρωκτό και με το οποίο ελέγχεται όλο το παχύ έντερο και το τελευταίο κομμάτι του λεπτού εντέρου (τελικός ειλεός). Το ενδοσκόπιο προωθείται σταδιακά μέσα στο παχύ έντερο και ο ιατρός εξετάζει το βλεννογόνο τόσο κατά την είσοδο όσο και κατά την απόσυρση του ενδοσκοπίου. Το ενδοσκόπιο έχει στην άκρη του μια πηγή φωτός και το έντερο διατείνεται με διοξείδιο του άνθρακα (CO2), για την καλύτερη εξέταση του πεπτικού σωλήνα. Η διάρκεια της εξέτασης κυμαίνεται από 20 έως 40 λεπτά.
Κατά τη διάρκεια της εξέτασης ο ενδοσκόπος μπορεί να πάρει βιοψίες από το έντερο (αν αυτό είναι απαραίτητο) και λαμβάνει φωτογραφίες από τα ευρήματα της εξέτασης. Σε όλη τη διάρκεια της επέμβασης καταγράφονται τα ζωτικά σημεία του ασθενούς και χορηγείται επιπλέον δόση μέθης, όποτε κριθεί απαραίτητο για την άνεση του ασθενούς.
Ανεύρεση πολύποδα:
Κατά τη διάρκεια της κολονοσκόπησης μπορεί να ανευρεθούν πολύποδες (προσεκβολές) στο τοίχωμα του παχέος εντέρου. Οι περισσότεροι είναι καλοήθεις, αλλά συχνά μπορεί να εξελιχθούν σε κακοήθεια αν δεν αφαιρεθούν. Οι περισσότεροι πολύποδες αφαιρούνται χωρίς ιδιαίτερες επιπλοκές. Η διαδικασία της αφαίρεσης πολυπόδων ονομάζεται πολυπεκτομή. Ανάλογα με τη βλάβη, μπορεί να χρειαστεί η χρήση διαθερμίας και τοποθέτηση μεταλλικών clips μετά την αφαίρεση. Για περισσότερες πληροφορίες για την πολυπεκτομή, επικοινωνήστε με τον γαστρεντερολόγο σας.
Μετά την εξέταση:
Μετά την κολονοσκόπηση ο ασθενής «ξυπνάει» σταδιακά από τη μέθη, υπό νοσηλευτική παρακολούθηση. Μετά την πάροδο 30 λεπτών επιτρέπεται η κατανάλωση τροφής και η λήψη υγρών. Κατά τη διάρκεια της ημέρας συστήνεται η αποφυγή έντονων σωματικών και πνευματικών δραστηριοτήτων, η εργασία και η οδήγηση. Επιτρέπεται η λήψη ελαφριού γεύματος και έπειτα η επιστροφή στις φυσιολογικές διατροφικές συνήθειες. Πιθανή είναι η εμφάνιση ήπιο κοιλιακού άλγους ή τυμπανισμού της κοιλιάς. Αν ο ασθενής αισθανθεί οξύ κοιλιακό άλγος, παρατηρήσει βυσσινόχροες κενώσεις ή εμμένουσα αιμορραγία πρέπει να επικοινωνήσει με τον γαστρεντερολόγο ή να απευθυνθεί στο πλησιέστερο εφημερεύον νοσοκομείο.
Ενημέρωση για τα αποτελέσματα της εξέτασης:
Μετά το τέλος της εξέτασης χρειάζεται να περάσει ένα μικρό χρονικό διάστημα 15-20 λεπτών για να ολοκληρωθεί η καταγραφή του πορίσματος της εξέτασης. Ο ασθενής κι ένας συνοδός (αν το επιθυμεί ο ασθενής) μπορεί να ενημερωθεί για τα αποτελέσματα της κολονοσκόπησης και τα ευρήματα της εξέτασης. Αν πάρθηκαν βιοψίες ή αφαιρέθηκαν πολύποδες τα αποτελέσματα των βιοψιών χρειάζεται να γνωματευτούν από παθολογοανατόμο μετά από μερικά 24ωρα.
Σύνοψη:
Η κολονοσκόπηση είναι μια ασφαλής και αποτελεσματική εξέταση για τη διερεύνηση του παχέος εντέρου, τη λήψη βιοψιών και την αφαίρεση πολυπόδων. Επιπλοκές μπορούν να παρουσιαστούν, όπως σε κάθε επεμβατική εξέταση. Το παρόν φυλλάδιο δίνει πληροφορίες για την εξέταση και τις πιθανές επιπλοκές. Για κάθε επιπλέον απορία καλείστε να επικοινωνήσετε με τον θεράποντα γαστρεντερολόγο σας.
